"'ਸਿੰਘਣ ਪੰਥ ਡੰਗੈ ਕੋ ਭਯੋ' ਸਿੰਘਾਂ ਦਾ ਇਹ ਦੰਗੇ ‘ਜਾਰ-ਜੋਰੂ-ਜ਼ਮੀਨ’ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਅੱਜ ਤੱਕ ਚੱਲ ਰਹੇ ਟਕਰਾਅ ਅਤੇ ਦੰਗਿਆਂ ਵਾਂਗ ਕੋਈ ਜੰਗ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਭਾਵੇਂ ਉਹ ਇਤਿਹਾਸਕ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਮਿਥਿਹਾਸਕ, ਯੂਨਾਨੀ ਜਾਂ ਏਸ਼ੀਆਈ। ਇਹ ‘ਧਾਰਮਿਕ ਯੁੱਧ’ ਸੀ; ਮਨੁੱਖਤਾ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਲਈ ਲੜਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਇੱਕ ਯੁੱਧ। ਅਨੰਦਪੁਰ ਦੇ ਡੱਬਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਉੱਡਦੀਆਂ ‘ਚਿੜੀਆਂ’ ‘ਸ਼ਾਹੀ ਬਾਜ਼ਾਂ’ ਦੀਆਂ ਘੰਟੀਆਂ ਵਜਾਉਂਦੀਆਂ ਸਨ। ਹੁਣ ਇਹ ਚਿੜੀਆਂ ਬਾਜ਼ ਸਨ, ਉਹ ਬਾਜ਼ ਜੋ ਕਿਸੇ ਸ਼ਾਹੀ ਮਹਿਲ ਦੀਆਂ ਮੀਨਾਰਾਂ 'ਤੇ ਨਹੀਂ, ਕੇਸਗੜ੍ਹ ਦੇ ਗੁੰਬਦਾਂ 'ਤੇ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹੁਣ ਪਿੰਜਰੇ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਰੱਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਸੀ। ਆਪਣੇ ‘ਪੀਰ’ ਹਥਿਆਰਾਂ ਨੂੰ ਮੱਥੇ ਨਾਲ ਛੂਹ ਕੇ ਸਿੰਘਾਂ ਨੇ ਅੱਜ ਤੱਕ ਚੱਲੀ ਆ ਰਹੀ ਜੰਗਾਂ ਦੀ ਰਵਾਇਤ ਨੂੰ ਤੋੜਿਆ ਅਤੇ ਸੰਗਤਾਂ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ‘ਸਰਬੱਤ ਦੇ ਭਲੇ’ ਲਈ ਜੰਗ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।"
Subscribe to WanjaraNomad to receive updates and alerts about nominations, the WanjaraNomad Photography Competition, and other news and events.